Καιρός για ψάρεμα!

Ποιος είναι ο καλός καιρός για ψάρεμα….

αυτό σίγουρα είναι το πιο δύσκολο ερώτημα που μπορεί κανείς να κάνει σ’ έναν ψαρά, που ακόμα κι αν γνωρίζει την απάντηση, δύσκολα θα περιγράψει όλες τις παραμέτρους που συνθέτουν τον κατάλληλο και-ρό ώστε να βγει κάποιο συμπέρασμα.

Για το ψάρεμα υπάρχουν δύο καλοί καιροί, πρώτον ο καιρός έτσι όπως ο άνθρωπος τον αισθάνεται και τον εκτιμά, βασιζόμενος στη θερμοκρασία, την υγρασία και την ταχύτητα του ανέμου κι αυτό προϋποθέτει φιλικές θερμοκρασίες ανάλογα με την εποχή, άπνοια ή ελαφρό αεράκι με καθαρό γαλανό ουρανό. Δεύτερον, ο καιρός που αισθάνεται το κάθε είδους ψαριού ως ωραίο, κατά τη δική του εκτίμηση, κάτι που σπάνια ταυτίζεται με αυτόν που προσδιορίζει ο άνθρωπος ως καλό καιρό. Εδώ να σημειώσουμε ότι κάθε είδος ψαριού έχει τα δικά του κριτήρια για το πως είναι ο καιρός στο δικό τους περιβάλλον, ο οποίος προσδιορίζεται από παράγοντες όπως η χημική κατάσταση του νερού, δηλαδή η περιεκτικότητα σε αλάτι, οξυγόνο και άλλα στοιχεία και η φυσική κατάσταση, θερμοκρασία, κυματισμός, ρέματα, ορατότητα, θολούρα και πίεση. Κάθε θαλάσσιος οργανισμός είναι εξοπλισμένος με όργανο που ανά πάσα στιγμή αναλύει όλους τους αναφερόμενους παράγοντες και αναλόγως εκτιμά την κατάσταση.

Καλός καιρός για ψάρεμα είναι πάνω απ’ όλα οι μετεωρολογικές συνθήκες, που μας επιτρέπουν να πάμε για ψάρεμα στο πέλαγος ή στην ακτή και να επιστρέψουμε με ασφάλεια χωρίς να κινδυνεύσει η σωματική μας ακεραιότητα. Αυτό προϋποθέτει να παρακολουθούμε τα μετεωρολογικά δελτία από την τηλεόραση και το ραδιόφωνο ή και καλύτερα να επικοινωνήσουμε με την μετεωρολογική υπηρεσία, απ’ όπου μπορούμε να πληροφορηθούμε την πρόβλεψη του καιρού για την περιοχή που θα ψαρέψουμε (ή θα κυνηγήσουμε).

Η πρακτική πρόβλεψη του καιρού είναι γνώση που αν κάποιος την έχει, πλεονεκτεί σημαντικά, διότι ανά πάσα στιγμή μπορεί να κάνει πρόγνωση του καιρού για τον τόπο που βρίσκεται, κάτι που είναι πολύ χρήσιμο για όσους ανοίγονται στο πέλαγος. Τη γνώση αυτή την είχαν όλοι οι παλαιοί θαλασσινοί και οι άνθρωποι της υπαίθρου.

Τα μέσα που χρησιμοποιούμε για να κάνουμε τις προβλέψεις είναι πρώτον η διεύθυνση του ανέμου βγαλμένη από τα σύννεφα στον ουρανό, όπου δεν παρεμβάλλονται εμπόδια στη ροή του ανέμου και δεύτερον η βαρομετρική πίεση με την προς τα πάνω και κάτω τάση της.
Συχνές παρατηρήσεις του ουρανού, ειδικά την ώρα της ανατολής και της δύσης του ήλιου, με τις ποικίλες αποχρώσεις, αλλά και την παρατήρηση των σύννεφων με τα σχήματά τους, τα χρώματά τους, τη μορφή τους και την τάση να μεγαλώνουν ή να μικραίνουν, αποτελούν συμπληρωματικές πληροφορίες, που μαζί με τη διεύθυνση του ανέμου και τη βαρομετρική κατάσταση μπορούν να μας οδηγήσουν σε πρόγνωση του καιρού.

Η λαϊκή πείρα έχει καταγράψει μερικά σημάδια για την πρόβλεψη του καιρού και θ’ αναφέρουμε μερικά απ’ αυτά. Καθαρός και γαλάζιος ουρανός σημαίνει καλό καιρό, όπως και ηλιοβασίλεμα χωρίς σύννεφα με ανοικτό πορτοκαλένιο ουρανό. Ουρανός ροδοκόκκινος στη δύση, με σύννεφα ή χωρίς σύννεφα επίσης δείχνει καλό καιρό. Ξαστεριά τη νύχτα με δροσιά δείχνει ωραίο καιρό, όπως και η ομίχλη που διαλύεται. Πολύ καθαρή ατμόσφαιρα που δείχνει τα μακρινά βουνά ή νησιά κοντά μας, είναι σημάδι βροχής. Ουρανός κόκκινος ή κίτρινος το πρωί σημαίνει αέρα ή βροχή. Ήλιος άσπρος, θαμπός δείχνει βροχή. Επίσης κόκκινος ουρανός πριν ανατείλει ο ήλιος, που καθαρίζει μόλις ανατείλει, είναι σημάδι βροχής. Όταν το χρώμα στη δύση είναι σκοτεινό, θολό, ή βαθύ κόκκινο, δείχνει βροχή κι αέρα. Όταν είναι λαμπρό κίτρινο δείχνει αέρα και με σκοτεινό κίτρινο, βροχή. Στη δύση, όταν οι ακτίνες του ήλιου περ-νούν σαν πόδια μέσα από τα σύννεφα, αυτό είναι σημάδι αέρα. Ήλιος που φαίνεται μικρός όταν δύει, δείχνει αέρα δυνατό. Φωτοστέφανο γύρω από το φεγγάρι ή τον ήλιο σημαίνει αέρα και βροχή όταν συνδυάζεται με πτώση στο βαρόμετρο. Αν το βαρόμετρο είναι σταθερό, αυτό σημαίνει βροχή. Τα σύννεφα που τρέχουν δείχνουν κακοκαι-ρία. Όταν τα μικρά σύννεφα μεγαλώνουν δείχνουν βροχή και όταν τα μεγάλα μικραί-νουν, δείχνουν βελτίωση του καιρού. Όταν τα σύννεφα μαζεύονται στους πρόποδες, σημαίνουν βροχή και όταν ανεβαίνουν και λιγοστεύουν, δείχνουν καλοκαιρία.

Στην επιφάνεια της γης, ο αέρας τρέχει από μία περιοχή υψηλών πιέσεων προς μία άλλη χαμηλών. Αυτό σημαίνει ότι οι ψυχροί, πυκνοί και βαρείς άνεμοι κατευθύνονται προς τα κενά της περιοχής του θερμού, αραιού και ελαφρύ αέρα, για ν’ αποκαταστα-θεί η διαφορά ατμοσφαιρικής πιέσεως δύο περιοχών με την άνιση κατανομή θερμοκρασίας και υδρατμών.

Οι θερμοί, νοτίων διευθύνσεων, άνεμοι με την εξάτμιση των θαλασσών, δημιουργούν υδρατμούς κι έτσι θεωρούνται ανατρεπτικοί άνεμοι. Ανατρέπουν τη ισορροπία της ατμόσφαιρας, την οποία κάνουν αραιή, ελαφρά και χαμηλών πιέσεων, με αποτέλεσμα να καλούν τους ανέμους να γεμίσουν τα κενά.
Οι ψυχροί, βορίων διευθύνσεων, άνεμοι συμπυκνώνουν και μεταμορφώνουν τους υδρατμούς σε βροχή και χιόνι και οι άνεμοι αυτοί επαναφέρουν την ισορροπία στην ατμόσφαιρα κι έτσι ανεβάζουν την ατμοσφαιρική πίεση.

Ας δούμε τώρα, πώς ο καιρός επηρεάζει τη θάλασσα και κατ΄ επέκταση τα ψάρια και το ψάρεμα. Όλοι οι ψαράδες θα έχουν παρατηρήσει πως κάποιες φορές η στάθμη της θάλασσας είναι πολύ ανεβασμένη ή πολύ χαμηλή και κάποιοι θα έχουν συνδέσει τ’ αποτελέσματά τους στο ψάρεμα με αυτό το φαινόμενο. Σε προηγούμενο τεύχος μας αναφερθήκαμε στην μπασιά και την ρηχή, το φαινόμενο της παλίρροιας, το οποίο ονομάσαμε «ανάσα της θάλασσας» και «ωρολογιακό μηχανισμό» κάθε θαλάσσιου οργανισμού.

Όταν λοιπόν ψαρεύουμε κάποιο τόπο προς τον οποίο πλησιάζει μία μετεωρολογική διαταραχή με βαρομετρικό χαμηλών πιέσεων, οι νοτίων διευθύνσεων άνεμοι, ευνοούν την άνοδο της στάθμης της θάλασσας, δηλαδή την μπασιά. Μόλις το χαμηλό βαρομετρικό περάσει, τότε μπαίνουμε σε περιοχή αντικυκλώνα, όπου οι ψυχρές μάζες βορείων ανέμων τρέχουν προς τις θερμές περιοχές για να γεμίσουν τα κενά τους, ανεβάζοντας την βαρομετρική πίεση για να επαναφέρουν την ισορροπία στην ατμόσφαιρα. Αυτή η άνοδος της ατμοσφαιρικής πίεσης, σε συνδυασμό με ισχυρούς ανέμους βορείων διευθύνσεων, λειτουργούν ανατρεπτικά για την μπασιά, την οποία συχνά σταματούν κι ευνοούν τη ρηχή, το άδειασμα της θάλασσας, με αποτέλεσμα η στάθμη της θάλασσας να παραμένει χαμηλά για αρκετές ημέρες.

Έχουμε περιγράψει πως η άνοδος της στάθμης της θάλασσας καλεί τα ψάρια προς τις ακτές και πως η ρηχή τ’ απομακρύνει. Αν η μετεωρολογική μεταβολή δεν είναι έντονη, αλλά ανατρέψει τη σωστή λειτουργίας της μπασιάς και της ρήχης, τότε τα ψάρια δεν θα μετακινηθούν, απλώς θα αλλάξουν συμπεριφορά. Αν όμως η μεταβολή του καιρού είναι μεγάλη κακοκαιρία, η αναχώρηση των ψαριών για τα βαθιά είναι σίγουρη κι αυτό θα συμβεί με την εκκίνηση της μεταβολής για πολλά είδη ψαριών πριν οι συνθήκες παραμονής στις ακτές γίνουν κακές. Μόνο κάποια αρπακτικά ψάρια θα παραμείνουν πιο πολύ, εκμεταλλευόμενα την ακαταστασία που δημιουρ-γούν τα κύματα, ρέματα και η θολούρα αλλά και αυτά θα φύγουν τελικά. Η επιστροφή τους στις ακτές και η διάθεσή τους για τροφή εξαρτάται από τον χρόνο που θα χρειαστεί για να επανέλθει η ποιότητα του νερού και γιαλού, σε ικανοποιητικά για τα ψάρια επίπεδα.

Οι συνθήκες επιβίωσης των ψαριών στις ακτές υποβαθμίζονται επίσης από τις παρα-τεταμένες καλοκαιρίες που στερούν τη θάλασσα από ρέματα και κυματισμό, φαινόμενα που είναι απαραίτητα για την αναζωογόνησή της. Κάτω από αυτές τις συνθήκες τα ψάρια μετακινούνται σε άλλο περιβάλλον ή αν παραμείνουν δεν τρέφονται, είναι οι περιπτώσεις που βλέπουμε στο γιαλό τους δύτες και τα θύματα να συνυπάρχουν, τα δολώματα άθικτα και το καλάθι του ψαρά αδειανό. Μια μεταβολή του καιρού με θαλασσινό αέρα, κύμα και ρέμα είναι αναγκαία για να ενεργοποιήσει τη θάλασσα και να βελτιώσει το ψάρεμα.
Οι πολύ υψηλές και πολύ χαμηλές θερμοκρασίες επίσης επιδρούν αρνητικά στη διατροφική συμπεριφορά των ψαριών κι εδώ να τονίσουμε πως κάθε είδος ψαριών επιβιώνει και τρέφεται σε δικό του εύρος θερμοκρασιών, αυτός δεν είναι ένας από τους λόγους που κάποια ψάρια παραμένουν στο πέλαγος, κάποια στο γιαλό κι άλλα διαλέγουν τον αφρό ή τον βυθό.

Θα περιγράψουμε τώρα τρία νυκτερινά ψαρέματα που έγιναν συνεχόμενα. Το ψάρε-μα έγινε με πεταχτάρι και δόλωμα σαρδέλα μαλαγρώνοντας τον ίδιο τόπο για τρεις βραδιές. Την πρώτη βραδιά ο καιρός ήταν σταθερός, χωρίς αέρα και με την μπασιά και την ρηχή να δουλεύουν κανονικά. Τα κτυπήματα (τσιμπήματα) των ψαριών, πολλά και θετικά, τα ψάρια είχαν όρεξη να φάνε, με αποτέλεσμα να καρφωθούν αρκετά ψάρια και σε έξι διαφορετικά είδη. Επίσης ακούστηκαν αρκετά ψάρια να παίζουν, αλλά και να κυνηγούν στον αφρό. Η δεύτερη βραδιά με παρόμοιες καιρικές συνθήκες και με την μπάσια και ρήχη να δουλεύουν κανονικά πέρασε χωρίς δραστηριότητα και μόνο το χάραμα έδωσε τέσσερις θετικές τσιμπιές, τέσσερα ψάρια και δύο είδη, ακούστηκαν δε και λίγα ψάρια στον αφρό.
Την τρίτη βραδιά ο καιρός έδειχνε ίδιος, αλλά η στάθμη της θάλασσας έμεινε αμετά-βλητη, δεν δούλευε η μπασιά και η ρήχη. Η βραδιά πέρασε μόνο με δύο τσιμπιές, που έδωσαν ένα ψάρι κι ένα που χάθηκε πριν ξημερώσει. Η δραστηριότητα των ψαριών στον αφρό ήταν περιορισμένη. Το μεσημέρι αυτής της ημέρας ξέσπασε δυνατή κα-ταιγίδα με αστραπές, καταρρακτώδη βροχή και πολύ ισχυρούς ανέμους, που στροβιλίζουν από παντού.

Η βαρομετρική πίεση και τις τρεις βραδιές ήταν σταθερή το πρωί της τρίτης βραδιάς άρχισε να πέφτει, πτώση που ολοκληρώθηκε με το πέρασμα της καταιγίδας. Διατηρή-θηκε χαμηλά για δώδεκα περίπου ώρες, καθάρισε ο καιρός και ξαφνικά ξεκίνησε δυνατός και δροσερός βοριάς με σταδιακή άνοδος βαρομετρικής πίεσης και πτώση της θερμοκρασίας. Ο βοριάς διατηρήθηκε για έξι ημέρες, με τη μπασιά και τη ρηχή να μην λειτουργούν σωστά, σ’ όλο αυτό το χρονικό διάστημα και με τα ψάρια να μην τρώνε κάτω από αυτές τις συνθήκες, ούτε σε δόλωμα, ούτε σε ζωντανό, ούτε στη συρτή.
Ενδιαφέρον έχει το γεγονός ότι τα ψάρια σταμάτησαν να τρώνε περίπου εικοσιτέσσερις ώρες πριν εκδηλωθεί η μεταβολή του καιρού, πράγμα που σημαίνει ότι διαισθάνονται τον καιρό πολύ πριν αυτός αλλάξει.

Θα θυμόμαστε πως ονομάσαμε τα ψάρια «πουλιά της θάλασσας». Όπως λοιπόν πολλά θηράματα με τις αλλαγές του καιρού μετακινούνται από ένα τόπο σε κάποιον άλλο, πιθανόν και τα ψάρια σ’ αυτή την περίπτωση να μετακινήθηκαν, μαζί με το θαλάσσιο ρεύμα που το έφερε και που αυτά έκριναν ως καλό καιρό, πράγμα που συνέβη πριν εμείς αισθανθούμε την καιρική μεταβολή.

Όλα αυτά που περιγράψαμε σ’ αυτό το κείμενο είναι υποθέσεις, που βασίζονται σε παρατηρήσεις και καταγραφή παραγόντων και αποτελεσμάτων. Δεν αποτελούν κα-νόνες, αλλά είναι μία λογική προσέγγιση που συχνά δικαιολογεί το αποτέλεσμα μιας ψαριάς καλής ή κακής.
Ολοκληρώνοντας, θα προτείνουμε την δημιουργία ενός ημερολογίου του ψαρά, όπου θα καταγράφονται στοιχεία για τον καιρό, τον τόπο, τον τρόπο, την ημερομηνία, τη φάση του φεγγαριού, την κατάσταση της παλίρροιας και τ΄ αποτελέσματα κάθε ψα-ριάς μας. Θα αποκτήσουμε έτσι μία βάση πληροφοριών για το ψάρεμα, που θ΄ ανταποκρίνεται στην προσωπική μας πραγματικότητα και που μπορεί να μας οδηγήσει σε σωστές επιλογές, αναλύονται αυτά τα στοιχεία.

Το πανέμορφο αυτο κείμενο το έγραψε ο Γιάννης Καράτσαλος